T&T Kleur streamer

De optimale kleur van een streamer

B.Veldmeijer

Streamers worden meestal gemaakt van materialen met opvallende en contrasterende kleuren.
De visser gaat er dus vanuit dat (roof)vis kleuren kan onderscheiden. De vraag is of vis dit kan en zo ja, welke kleuren voor vis het beste zichtbaar zijn onder water.
Dit artikel gaat in op beide aspecten.

Kan vis kleuren onderscheiden?
Het antwoord kan duidelijk zijn: Ja, vis kan kleur onderscheiden, maar.....!
Het oog van een vis bevat twee typen lichtgevoelige cellen, voor de eenvoud aangeduid als conische en staafvormige cellen. Bij daglicht worden de conische cellen gebruikt en zijn de zeer lichtgevoelige staafvormige cellen in het oog teruggetrokken ter bescherming van deze cellen.
Als het daglicht verdwijnt schakelt de vis over op de staafvormige cellen. Deze overschakeling duurt ongeveer een half uur. Tijdens deze periode ziet de vis slecht en jaagt hij niet of nauwelijks op voedsel. Het omgekeerde proces vindt plaats bij zonsopkomst.
Met de conische (“dagzicht”) cellen kan vis zeer goed kleuren onderscheiden, hoewel de mate waarin verschilt per vissoort. Met de zeer lichtgevoelige staafvormige (“nachtzicht”) cellen kunnen geen kleuren worden onderscheiden, ook niet bij zeer helder maanlicht. De vis reageert dan op contrast met de omgeving. Dit verklaart waarom ’s nachts een zwarte streamer vaak succesvol is, immers zwart steekt goed af tegen de altijd enigszins lichtere hemel. Ook valt te betwijfelen of gebruik van fluoriserende materialen ’s nachts effect heeft.
Hoewel de vis dus overdag kleuren onderscheidt, is gebleken dat beweging, grootte en contrast in kleuren van het kunstaas vaak even belangrijk als een specifieke kleur.
Ten aanzien van een voorkeur voor een kleur zijn verschillen tussen vissoorten gevonden. Zo is aangetoond dat de largemouth bass zeer specifiek reageert op de kleur rood.

Welke kleuren zijn het beste zichtbaar onder water?
Water absorbeert veel licht. Dat is vooral bekend bij aquariumhouders: Een hoog aquarium vereist de installatie van sterkere lampen om nog voldoende licht op de bodem te verkrijgen.
Met toename van de waterdiepte zal dus steeds meer licht worden geabsorbeerd. De mate waarin dit gebeurt is echter sterk afhankelijk van de kleur van het licht. Licht bestaat uit verschillende kleuren (kleurspectrum) die elk hun eigen golflengte hebben. Kleuren met een lange golflengte, zoals rood, zullen het meest door water worden geabsorbeerd. Rood is dus de eerste kleur die verdwijnt bij toenemende waterdiepte.
Een diep geviste rode streamer wordt gezien als zwart. Groen en blauw zullen daarentegen het langste als zodanig zichtbaar blijven.
In onderstaande tabel is aangegeven hoeveel van een bepaalde kleur nog resteert bij verschillende waterdiepten. Opgemerkt moet worden, dat de gegeven waarden gelden voor zeer helder water. In troebel water zullen de aangegeven waarden veel lager zijn.

Tabel 1: Resterende zichtbaarheid (intensiteit) van kleur bij verschillende waterdiepten

Nu staan niet alle kleuren in tabel 1. Maar kleuren die in het kleurspectrum dicht bij één van de genoemde kleuren liggen (dus een nagenoeg gelijke golflengte hebben), zullen een vergelijkbare resterende zichtbaarheid vertonen. Zo zal blauw zich nagenoeg gelijk gedragen als groen.
Het is echter opvallend dat oranje zoveel beter doordringt dan rood, terwijl zij in het kleurspectrum dicht bij elkaar liggen.

In de praktijk blijkt, dat 10% resterende kleur nog voldoende is voor een goede zichtbaarheid van die kleur, zelfs in perioden met weinig zonlicht, zoals bij zonsopgang en –ondergang.
Dit betekent, dat de kleur rood wel zinvol is voor ondiep geviste streamers in water dat redelijk helder is.
De best zichtbare kleuren zijn geel, groen en blauw. Echter, zoals eerder aangegeven, zijn beweging en afmeting van een streamer vaak even belangrijk als kleur. Dit betekent niet dat een grote streamer beter vangt: Waarschijnlijk is het belangrijk dat de afmeting overeenkomt met de grootte van de prooi van het moment. Aangezien we meestal de afmeting niet kennen van de prooi die op dat moment de voorkeur heeft van roofvis, blijft dit aspect een gok. Het is daarom aan te bevelen om een streamer-grootte te kiezen die nog lekker werpt en om vooral te varieren met de gebruikte kleur-combinaties.

De gegevens voor dit artikel zijn ontleend aan het boek:
Through the Fish’s Eye
An Angler’s Guide to Fish Behaviour
Mark Sosin and John Clark, 1976
ISBN 0 233 96664 1